Door een akkoord te sluiten met Iran jagen we onbewust de soennieten verder in de handen van groeperingen als IS en Al Qaida.

Toegegeven, de nucleaire deal met Iran is een historische overeenkomst zoals er de laatste decennia maar weinig zijn gesloten in het Midden-Oosten. Qua symbolische waarde zeker vergelijkbaar met het Camp David-akkoord uit 1978 tussen Israël en Egypte. Want niet alleen past Iran het atoomprogramma aan op verzoek van de Verenigde Staten (‘Grote Satan’), tegelijkertijd hebben de VS een akkoord gesloten met een land dat volgens president Bush jr. nog behoorde tot de ‘As van het Kwaad’.

Ondanks het jubelende Iraanse volk en lovende persberichten is er geen enkele reden voor een feestje. Tenzij het kietelen van het ego van de presidenten Barack Obama en Hassan Rouhani als resultaat mag gelden. De deal zal namelijk de complexe situatie in het Midden-Oosten niet verbeteren.

Iran heeft maar één prioriteit, en dan hebben we het niet over ‘het bevrijden van Palestina’. De afkeer tegen de nucleaire deal vanuit de regering Netanyahu – die door deze deal niet langer de dreiging van vermeende Iraanse kernraketten op Israël kan uitbuiten – is niet serieus te nemen. Er zijn namelijk veel betere redenen om sceptisch te zijn over deze overeenkomst.

Hegemonie

Het allerbelangrijkste voor Iran is om de hegemonie in de regio te versterken en uit te breiden. Dit gebeurt voornamelijk door het steunen van regimes, of welwillende milities. Zo houdt Iran Assad in het zadel met olieleveringen, wapens en vecht het zelfs actief mee in de Syrische burgeroorlog. Vooral de elitetroepen, de Iraanse Revolutionaire Garde, traint en coördineert verscheidene pro-Assad milities. Tegelijkertijd kunnen de tienduizenden sjiitische strijders van de Hashd al-Shaabi in Irak rekenen op training en sturing vanuit de Iraanse hoofdstad. Een ontwikkeling die de soennitische minderheid in Irak angstvallig in de gaten houdt.

Evenmin deinst Iran er niet voor terug haar marinevloot in te zetten in de Golf van Aden zodra Saoedi-Arabië Jemenitische schepen vol wapens (bedoelt voor de sjiitische opstandelingen) probeert te blokkeren. Of dat niet genoeg is, kan de Libanese Hezbollah beweging rekenen op ruimhartige cheques van Iraanse private religieuze ‘humanitaire’ organisaties. Met of zonder nucleaire deal: Iran heeft het er maar druk mee.

Terwijl Obama alsnog een buitenland-succesje boekt, en het Iraanse volk jubelt, bouwen de machthebbers in Teheran vrolijk verder aan hun groeiende hegemonie in de regio

‘Libanonisering’ van het Midden-Oosten

Sterker nog, Iran kan ongehinderd doorgaan met de ‘Libanonisering’ van het Midden-Oosten.

Want door een akkoord te sluiten met Iran jagen we onbewust de soennieten verder in de handen van groeperingen als ISIS en al Qaida. Zij zijn, niet geheel onterecht, teleurgesteld dat Iran beloond wordt voor de rol in de destructie van Syrië en de verdere opmars van sektarisch geweld in onder meer Irak en Jemen. Vooral voor de Syrische oppositie is het de zoveelste bewijs dat de VS hen in de kou laten staan.

Tegelijkertijd moeten we wel beseffen dat, afgezien van Noord Korea die als laatste der Koude Oorlog Mohikanen moedig stand houdt, het gevaar anno 2015 niet meer komt van een knotsgekke dictator met zijn hand op een rode knop. Het financieren en steunen van milities om via de achterdeur, en buiten alle officiële internationale lijntjes om, je strategische zin door te drammen des te meer. It’s about proxies, stupid.

Terwijl Obama alsnog een buitenland-succesje boekt, en het Iraanse volk jubelt, bouwen de machthebbers in Teheran vrolijk verder aan hun groeiende hegemonie in de regio.

This article was first published on Volkskrant.nl

Anno Bunnik is promovendus Big Data Intelligence aan Liverpool Hope University.
Dieuwertje Kuijpers is promovenda High Risk Politics aan de Vrije Universiteit Amsterdam.