Last week Dutch newspaper De Volkskrant published my article on how the Syria conflict has affected Lebanon.

Het conflict in Syrië begint na ruim een jaar haar tol te eisen in Libanon en zorgt voor een verdere verharding van de reeds slechte relatie tussen de soennieten en sjiieten. ‘Het zwakke Libanon lijkt dan ook langzaam af te stevenen op de volgende episode van Syrische inmenging en sektarisch geweld’, schrijft politicoloog Anno Bunnik.

Sinds vorige week is ook Libanon in de ban van het conflict in Syrië. In de noordelijke havenstad Tripoli zijn in straatgevechten tussen soennieten en alevieten reeds elf doden gevallen en in Beiroet vielen drie dodelijke slachtoffers na hevige gevechten tussen aanhangers en tegenstanders van het Syrische regime. Libanon staat al decennia te boek als een kruitvat van sektarische groeperingen, gewapende milities en een zwakke staat die faalt om deze negatieve spiraal te doorbreken.

De opgelopen spanningen in Libanon zijn een direct gevolg van het conflict in Syrië. De aanleiding voor de geweldsuitbarsting van afgelopen week in de Libanese stad Tripoli is de arrestatie van de Islamist Shadi al-Mawlawi. Hij wordt verdacht van banden met ‘terroristische groeperingen’ maar staat vooral bekend om zijn steun aan de opstand in Syrië.

Vandaag besloot een militaire rechtbank dat al-Mawlawi niet wordt vervolgd. Indien hij zou worden aangeklaagd zouden de soennieten in Tripoli ongetwijfeld het openbare leven verder platleggen en de staat en het leger uitdagen om te reageren. De Libanesen halen door deze beslissing voorlopig opgelucht adem maar beseffen maar al te goed dat deze crisis nog lang niet voorbij is.

Tripoli, de tweede stad van Libanon, huisvest voornamelijk Soennieten alsmede de Alevitische wijk Jabal Mohsen. Spanningen tussen beide kampen zijn er al jaren, maar de huidige ontwikkelingen in Syrië zetten deze relatie op scherp. Soennieten betuigen openlijk hun steun aan het vrije Syrische Leger terwijl de alevieten in woord en gebaar duidelijk maken achter President Bashar al-Assad te staan.

Op de begrafenis van de geestelijk leiders gisteren kwamen enkele duizenden sympathisanten af, waarvan velen openlijk hun wapenarsenaal toonden. Het toont aan dat er veel meer milities actief zijn in Libanon naast Hezbollah.

Hezbollah
Wat de zaak nog gecompliceerder maakt is dat Hezbollah momenteel de machtigste partij is in de regering van Premier Najib Mikati. Hezbollah is vooral vertegenwoordigd in het zuiden van Libanon, in Beiroet en in de Bekaa vallei nabij Tripoli. Als de soennieten zich verder gaan mobiliseren is het de vraag hoe de sjiieten van ‘de partij van God’ zullen reageren. Hezbollah zal haar dominante positie in de Libanese regering niet snel op willen geven maar zal tevens een verdere militarisering van haar rivalen niet tolereren. Een oplossing die nu voor de hand ligt is dat de regering het Libanese leger een grotere rol laat spelen in Tripoli, wat geldt als een zeer controversiële maatregel.

Het Libanese leger heeft een traditie van neutraliteit inzake onenigheid tussen de verscheidene sektarische kampen. Het houdt zich afzijdig tijdens periodes van binnenlandse spanningen en wordt gezien als het enige neutrale element in een verdeeld Libanon. Toen de militaire vleugel van Hezbollah en haar bondgenoten enkele jaren geleden hevige gevechten voerde met soennitische milities in Beiroet en Tripoli greep het leger niet in. Formeel om haar neutraliteit te waarborgen maar vooral omdat het niet op kan tegen de beter getrainde, beter bewapende en beter georganiseerde strijders van Hezbollah.

De rol van het leger lijkt nu te veranderen en neemt nadrukkelijker plaats in het openbare leven in Tripoli. De neutrale rol lijkt geslachtofferd te worden om te voorkomen dat de situatie in Tripoli uit de hand loopt en over slaat naar de rest van het land. Tevens lijkt het erop dat de regering onder stevige druk staat om alle vorm van sympathie met de Syrische oppositie de kop in te drukken.

Zowel het Assad-regime als Hezbollah eisen dat Libanon op zijn minst neutraal blijft in dit conflict. Zo is het leger druk bezig met het tegenhouden van wapensmokkel naar het vrije Syrische Leger. Onlangs nog onderschepte de marine een boot voor de kust van Tripoli beladen met lichtere en zwaardere wapens. Vanuit Tripoli zouden deze vervolgens geleverd worden aan het vrije Syrische Leger.

Aanwijzingen
Het gevaar bestaat nu dat het leger wordt gezien als partijdig doordat het onder druk van Hezbollah en het Syrische regime hard zal optreden tegen de soennitische militanten met banden met het vrije Syrische Leger. Paul Salem van het Carnegie Middle East Center in Beiroet schreef deze week dat er aanwijzingen zijn dat Syrië inderdaad druk uitoefent op Libanese overheid om sympathisanten van de Syrische oppositie aan te pakken. Hier zijn reeds meerdere aanwijzingen voor.

Zondag schoot het leger twee geestelijk leiders neer bij een controlepost in de buurt van Tripoli. Deze imams stonden bekend om hun steun aan de oppositie in Syrië en waren onderweg naar een bijeenkomst van de belangrijkste oppositiepartij in Libanon. Afgelopen donderdag doorzocht het leger tevergeefs het Al-Zaahra ziekenhuis in Tripoli alwaar het opzoek was naar twee Syrische vluchtelingen. Deze incidenten lijken aan te geven dat de regering in Beiroet er alles aan gelegen is om Assad tevreden te stellen terwijl een deel van de soennitische bevolking steeds openlijker hun steun uitspreekt aan de revolutie.

Het conflict in Syrië begint na ruim een jaar haar tol te eisen in Libanon en zorgt voor een verdere verharding van de reeds slechte relatie tussen de soennieten en sjiieten. Het zwakke Libanon lijkt dan ook langzaam af te stevenen op de volgende episode van Syrische inmenging en sektarisch geweld. De conclusie is dan ook dat Syrië niet een op zichzelf staand conflict is, zoals Libië, maar de regio verder doet afglijden in een sektarisch moeras. Eerste slachtoffer: Libanon.